Jak wykonać ekshumację?

Ekshumacja, czyli proces wydobycia szczątków z ich dotychczasowego miejsca spoczynku, bywa czasem niezbędna. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Z 2001 r., Nr 153 poz. 1778), przeprowadzenie ekshumacji nastąpić może jedynie w terminie od 16 października do 15 kwietnia, chyba że Inspektor Sanitarny wyrazi (z uwagi na nadzwyczajne okoliczności) zgodę na inny termin.

Jeśli chcemy przeprowadzić ekshumację, musimy spełnić określone warunki formalne. W przeciwnym razie wydobycie zwłok będzie nielegalne.

Kto ma prawo zażądać przeprowadzenia ekshumacji?

Ekshumacja może zostać przeprowadzona w jednym z trzech przypadków:

1. Na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok: małżonek zmarłego, krewni wstępni (rodzice zmarłego), zstępni (dzieci i wnuki zmarłego) i boczni do czwartego stopnia pokrewieństwa (rodzeństwo i kuzyni zmarłego) oraz powinowaci w linii prostej pierwszego stopnia (synowa, zięć lub teściowie);
2. Na zarządzenie prokuratora lub sądu, jeśli istnieją wątpliwości co do przyczyny śmierci zmarłego;
3. Na podstawie decyzji właściwego inspektora sanitarnego w razie zajęcia terenu cmentarza na inny cel.

Jak przeprowadzić ekshumację?

Aby przeprowadzić ekshumację należy postępować według określonego wzoru:

• Pierwszym krokiem procedury ekshumacyjnej jest ustalenie cmentarza, na który szczątki mają zostać przeniesione. W tym celu należy udać się do administracji wybranego przez siebie cmentarza i omówić wszystkie szczegóły.
• Następnie należy powiadomić Powiatowego Inspektora Sanitarnego – właściwego ze względu na miejsce położenia cmentarza, na którym znajduje się grób mający zostać otwartym. Sanepid wydaje zgodę na wydobycie zwłok. Czyni to w formie decyzji administracyjnej. Wniosek o wydanie zgody na przeprowadzenie ekshumacji (odpowiednio umotywowany) może złożyć wyłącznie najbliższa rodzina zmarłego (nie może go złożyć zarządca cmentarza czy firma pogrzebowa). Sanepid sprawuje nadzór nad poprawnym wykonaniem wszystkich czynności związanych z ekshumacją.

W Poznaniu Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna mieści się przy:

Chwaliszewo 75

tel. 61/852 57 49, 61/852 58 62;

e-mail: sanepid@psse-poznan.pl

Pobierz: Wniosek o wydanie zgody na przeprowadzenie ekshumacji.

• Następnie należy zgłosić się do wybranego przez siebie zakładu pogrzebowego, który przeprowadzi ekshumację. Większość formalności od tej pory wykonają pracownicy wybranej firmy.
• Kolejny krok to uzyskanie zgody administracji cmentarza, z którego szczątki mają zostać przeniesione. Do administracji cmentarza dostarczamy zgodę Sanepidu, po czym zostaje wyznaczony termin ekshumacji. Zarząd cmentarza informuje również o konieczności odbioru karty zgonu.
• O terminie dostarczenia ekshumowanych szczątków należy poinformować cmentarz, na który będą one przenoszone.
• Po odbiorze karty zgonu dostarczamy ją do administracji cmentarza, na którym zostaną pochowane szczątki.
• W ustalonym wcześniej terminie zostaje przeprowadzona ekshumacja przez uprawniony do tego zakład pogrzebowy. W uzasadnionych przypadkach podczas ekshumacji obecny jest przedstawiciel Sanepidu, który sprawuje pieczę nad prawidłowym jej przebiegiem.

Proces ekshumacji

W zależności od tego, kiedy odbył się pogrzeb ekshumowanej osoby, sama ekshumacja będzie wyglądała nieco inaczej. Powszechnie przyjętą zasadą jest, że ciało ludzkie ulega mineralizacji w ciągu około 10 lat od pochowania (w przypadku gleb mokrych i gliniastych jest to 20 lat).

1. Jeśli ciało nie uległo mineralizacji, zostaje wydobyte razem z trumną, która zostaje umieszczona w specjalnie przygotowanej do tego celu skrzyni. Po dotarciu na miejsce, w którym szczątki mają być pochowane, trumnę (bez jej otwierania) bezzwłocznie wyjmuje się ze skrzyni ekshumacyjnej i chowa w nowym grobie.
2. Jeśli ciało uległo już mineralizacji, zostaje (wraz z resztkami trumny) umieszczone w nowej trumnie (tzw. trumnie ekshumacyjnej), która zostaje pochowana w nowym miejscu.

Koszt ekshumacji

Koszt przeniesienia szczątków jest różny i zależy od kilku czynników:

• ilość ekshumowanych szczątków;
• data pochowania ekshumowanych szczątków;
• forma, w jakiej szczątki były chowane;
• miejsce, z którego szczątki mają być ekshumowane – jego rodzaj, typ ziemi i inne warunki wpływające na poziom skomplikowania procesu wydobycia;
• miejsce, na które szczątki mają zostać przeniesione – nie tylko jego rodzaj, ale też odległość od pierwszego grobu;
• rodzaj nagrobków znajdujących się na mogiłach;
• opłaty za groby – zarówno ten, z którego szczątki są przenoszone, jak i ten, w którym mają zostać pochowane.

Prawne regulacje ekshumacji

Kwestie prawne związane z ekshumacją regulują przede wszystkim dwa dokumenty:

Ustawa z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Z 2001 r., Nr 153 poz. 1778).